Ik ben van mening dat ‘Reize door Aapenland’ van J.A. Schatz representatief is voor de Verlichting. Deze stelling zal ik gaan beargumenteren en onderbouwen in de tekst hieronder.
De Verlichting (1700-1800) was een periode die zeer gefocust was op het menselijk verstand, ook wel de ratio genoemd. Mensen gingen in deze periode steeds meer zelf nadenken en gebruik maken van hun ratio. Ze waren ook van mening dat de ratio in staat was om alles op te lossen en te begrijpen. Men ging zelf van alles onderzoeken en proberen de wereld te begrijpen. De mensen gingen in die periode ook de politiek macht beoordelen en bekritiseren. Daardoor verloren kerk, adel en koningen veel macht. Ook kwam tijdens de Verlichting de Franse Revolutie op gang. Deze streefden voor vrijheid, gelijkheid en broederschap.
Ten eerste beschouw ik een ‘Reize door Aapenland’ als representatief voor de Verlichting, omdat het een imaginair reisverhaal is. Een imaginair reisverhaal is namelijk typerend voor de Verlichting. De hoofdpersoon vlucht naar een niet bestaand land en maakt daar allerlei onwerkelijke verhalen mee, waar hij het wel of niet mee eens is. Ook bevat een reisverhaal vaak een boodschap. Een ‘Reize door Aapenland’ is te zien als (politieke) satire. De schrijver, Gerrit Paape pseudoniem: J.A. Schasz, was patriot. Zijn verhaal zou zich tegen de prins gezinden kunnen keren of tegen de radicale patriotten of toch tegen de samenleving. De apengemeenschap kan namelijk de samenleving uit de 18de eeuw voorstellen.
In de tweede alinea was al beschreven hoe de Verlichting was en hoe ze gebruik maakten van de ratio. In het eerste hoofdstuk gebruikt de hoofdpersoon al zijn verstand (ratio) wanneer zijn vrouw, zijn paard, zijn hond en zijn dienstmeisje in het water liggen. Hij heeft geen idee en twijfelt wie hij moet redden, daarom bedenkt hij bij iedereen een voor- en een nadeel, als hij diegene redt. Daarom heet het eerste hoofdstuk 'door lang delibereren, alles verloren', de hoofdpersoon denkt en twijfelt zo lang dat hij iedereen verliest. Het rationeel denken komt later in het verhaal terug met de vraag of ze de staart van de aap wel of niet moeten afhakken.
In het eerste hoofdstuk bekritiseert hij toch de ratio, omdat de man in het verhaal zo lang nadenkt en redeneert dat hij al zijn dierbaren verliest in de rivier. De mens kan dus wel te lang over iets nadenken en redeneren. De schrijver bedoelt dus dat de mens niet over elke situatie lang moet nadenken en redeneren, maar ook moet handelen. Anders heeft de mens niks aan zijn/haar ratio. Ook al bekritiseert de schrijver het, het is nog steeds een belangrijk kenmerk van het verhaal.
De ideeën van de Franse Revolutie zijn ook terug te vinden in dit verhaal. De ideeën van de Franse Revolutie waren vrijheid, gelijkheid, broederschap (zoals al eerder beschreven). Deze ideeën zijn ook kenmerken van de Verlichting, omdat toen de Franse Revolutie opkwam. In het verhaal willen de personages vrijheid. Iedereen is genummerd en alleen de eerste paar getallen doen er toe en maken wat uit. Het verschil in staartlengte is ook iets wat gelijkheid tegengaat, daarom wil een bepaalde groep apen deze bij elke aap afhakken, zodat ze allemaal gelijken van elkaar zijn wat betreft staarten.
Kortom ‘Reize door Aapenland’ is representatief voor de Verlichting, omdat het ten eerste een imaginair reisverhaal is. Ten tweede het rationeel denken een grote rol speelt, ook al wordt het bekritiseert in het eerste hoofdstuk. Tenslotte, omdat belangrijke ideeën uit de Franse Revolutie een grote rol spelen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten